İlahi Ahlak- Kitap Adı: İlahi Ahlak
- Yazar: İmam Gazali
- Kapak: Mehmet Miyasoğlu
- Çevirmen: Yaman Arıkan
- Yayınevi: Uyanış Yayınevi
- Sayfa Sayısı: 360
- İlk Baskı Yılı: 2007
- Dil: Türkçe
Eserin orijinalinin adı, el-Maksadül’esnâ şerh-u es-mâillâhilhusnâ’dır. Müellif Gazâlî bu ismi koymuşdur. Türkçe’sine bizim koyduğumuz ad ise bundan tamâmen farklıdır. Oyle sanıyorum ki. eserin Türkçe’sine bizim koyduğumuz isim muhterem okuyucularımıza ilk anda biraz garip gelecektir. Fakat bu yazının başına koyduğumuz iki hadîs mealini okudukları zaman, esere bu ismi koymakda isabet etdiğimizi anlayacaklardır.
Peygamberimiz (s.a.v) buyuruyor ki:
- Allah ve acute;ın ahlâkı ile ahlâklanınız.
- Allah ve acute;ın şöyle şöyle bir kısım ahlâkı vardır. Kim onlardan biri ile ahlâklanırsa cennete girer!...
Eserin Müellifi Huccetül İslam Gazâlî diyor ki:
- İnsanlık mertebelerinde yükselmenin, hem dünyâda hem de âhıretde huzûr, sükûn, saâdet ve selâmete kavuşmanın tek yolu, şânı yüce olan Allah ve acute;ın ahlâkı ile ahlâklanmakdır.
Değerli okuyucularım,
Konusu îtibâriyle fevkal’âde ehemmiyeti hâiz bu eser, seneler öncesinde hazırlanmışdı. Fakat çeşitli sebeplerle bugüne kadar onu siz muhterem okuyucularımızın istifadesine sunmak müm-kün olmamışdı. Birçok okuyucumuz, çıkacağını kendilerine daha Önceleriduyurmuş olduğumuz için bize defaâtla mürâcaat ederek eseri istemişler, fakat biz, elimizde olmayan sebeplerden dolayı onu basamadığımızdan muhterem okuyucularımızın isteklerini yerine getirememişdik. İşte şu anda, hem eseri çıkarmış, hem de azîz okuyucularımızın taleplerini yerine getirmiş olmanın bahtiyârlığı içindeyiz. Hemen Allah’dan niyâzımız, onu okuyanlara ilâhî feyizlerini bol bol akıtmasıdır.
Değerli okuyucularımızın anlamış olacakları gibi, eserin konusu, Allah’ın, Esmâülhusnâ denen güzel isimlerinin mâhiye-tini izâhdan ibâretdir. Allah’ın doksan dokuz isminden ibâret olan Esmâülhusnâ’da o derece esıâr gizlidir ki, kısaca şöyle diye-biliriz:
ve mdash; Allah ile kâinât arasındaki esrâr ve yine Allah ile insan arasındaki esrâr bu isimlerde gizlidir. Bütün kâinât ve kâinâtda olup bitenler Allah’ın bu isimlerle tecellîsinden ibâretdir. İnsanın Allah’a yakın olmasının veya O’ndan uzak kalma-sının sırları bu isimlerdedir. Bu isimlerin herbiri Allah’ın birer ahlâkıdır. Allah’a yakınlık mekân itibariyle olmaz; bil’akis vasıf îtibâriyle olur. Doksan dokuz isimden herbiri Allah’ın kâmil birer ahlâkıdır. Allah onların herbiri ile tam bir şekilde muttasıfdır. Bu isimlerin bir çoğundan kulun da nasibi vardır. Fakat bu ııasîp, Aliah’daki gibi tam ve kâmil değil, "Karınca karârınca" misâlidir. İşte bir insan, bu isimler-den alabileceği hisse mikdânnca Allah’a yakın olur ve ebedî saâdete o nisbette hak kazanır. Yalnız, Allah ismi zât ismi olduğuna göre, esas olarak insanın onun hâricinde kalan diğer isimlerin ifâde etdikleri vasıflarla vasıflanması ve onlardan alınası gereken nasîbi alması düşünülebilir. Bu isimlerin herbiri Allah’ın birer ahlâkı olduğuna göre, onlardan en çok nasibini alan Allah’a en yakın olur. En az nasibini alan da en uzak olur. Bu isimlerin ifâde etdiği İlâhî vasıflardan hiçbiri ile ahlaklanmamış olanın Allah’a hiç yakınlığı yokdur. Saâdet ve haz nisbeti de Allah’a yakınlık derecesine bağlıdır. Buna göre, Allah’a en yakın olanla en uzak olanın saâdet ve bahtiyârlık dereceleri bir değildir. Allah’a en yakın olan en çok mes’ûd ve bahtiyâr olandır. En uzak olan ise en az mes’ûd ve bahtiyâr olandır. Allah’ın bu isimlerin herbiri ile kâinâtda birer tecel-lîsi vardır. Onlarla ahlâklanan kul da hayâtda oldukça başka insanlarla ve Allah’ın diğer mahlûkatı ile olan münâsebet-lerinde bu vasıfları üzerinde göstermelidir. Bu da kulun o isimlerle tecellîsi demekdir. Bu dünyâ hayâtında Allah’ın mahlûkatına o isimlerle tecellî edemeyen bir kimse İlâhî ahlâk ile ahlaklanmamış demekdir. İlâhî ahlâk ile ahlâklanmış olmanın emâresi, onların varlığının kişide bizzât ve fiilen müşâhede edilmiş olmasıdır...
İÇİNDEKİLER
Takdîm 15
Niçin İlâhî Ahlâk 18
Giriş 45
Kitabın Başlangıcı 47
Birinci Bahis 51
İkinci Bahis 79
Üçüncü Bahis 83
Dördüncü Bahis 87
İKİNCİ KISIM Maksatlar Gâyeler
Birinci Bahis 111
Allah 115
Elmelik 126
Elkuddûs 129
Esselâm 132
Elmümin 134
Elmüheymin 138
El’azîz 139
Elcebbâr 141
Elhâlık, Elbârî, Elmusavvir 145
Elgaffâr 152
Elkahhâr 155
Elvehhâb 157
Errezzâk 163
Elfettâh 166
El’alîm 168
Elkaabıd, Elbâsıt 170
Elhâfıd, Errâfî’ 172
Elmuızz, Elmüzill 174
Essemî’ 176
Elhakem 180
El’adl 190
Ellâtîf 196
Elhabîr 199
Elhalîm 200
El’azîm 201
Elgafûr 204
Eşşekûr 205
El’aliyy 209
Elkebîr 215
Elhafız 217
Elmukît 222
Elhasîb 223
Elcelîl 227
Elkerîm 230
Errakîb 232
Elmücîb 233
Elvâsî 235
Elhakîm 237
Elvedûd 241
Elmecîd 244
Elbâis 245
Eşşehîd 252
Elhakk 253
Elvekîl 257
Elkaviyy, Elmetîn 258
Elveliyy 259
Elhamîd 262
Elmuhsî 263
Elmübdî, Elmuîd 264
Elmuhyî, Elmümît 265
Elhayy 266
Elkayyûm 267
Elvâcid, Elmâcid 268
Elvâhid 269
Elkaadir, Elmuktedir 271
Elmukaddim, Elmuahhır 272
El’evvel, El’âhır 275
Ezzâhir, Elbâtın 276
Elberr 281
Ettevvâb 282
Elmüntakım 283
El’afüvv, Erraûf 284
Mâlikülmülk 285
Zülcelâli vel’ikrâm, Elvâlî 287
Elmüteâlî, Elmuksıt 289
Elcâmî 294
Elganiyy, Elmuğnî 296
Eddârr, Ennâfî 299
Ennûr 301
Elhâdî 302
Elbedî 304
Elbâkî 305
Elvâris 307
Erreşîd 309
Essabûr 310
Bir ma’zeret 312
ikinci Bahis 325
Üçüncü Bahis 329
ÜÇÜNCÜ KISIM
Birinci Bahis 333
İkinci Bahis 338
Üçüncü Bahis 352